Virginia Satir
Virginia Satir
Virginia Satir (1916 – 1988) was een zeer succesvolle gezinstherapeute uit de USA. Zij is door Bandler en Grinder (grondleggers van NLP) gemodelleerd. Zij heeft menselijke reacties bestudeerd en mensen verdeeld in vijf typen op basis van communicatiepatronen. In haar boek: “Mensen maken mensen”, legt ze hier meer over uit. Haar typologie is zeer bruikbaar bij training/coaching aangezien je bewust vijf communicatiestijlen, ook wel coachstijlen genoemd, kunt inzetten.
Zij ontdekte deze universele communicatiepatronen tussen mensen wanneer er sprake is van spanning of stress. Mensen laten deze stresspatronen zien als er tegelijkertijd het gevoel van eigenwaarde in het geding komt. Hierdoor functioneer je niet meer als geheel. Bepaalde delen van jezelf laat je niet meer zien, terwijl andere delen de overhand krijgen tijdens het communicatieproces. Het vrij kunnen communiceren van deze patronen noemt Satir de adequate manier: dit heet de Leveler.
Tijdens een coachproces kun je bewust deze coachstijlen inzetten om je cliënt te prikkelen. Wissel de stijlen gepast af en let op je zintuigelijk scherpzinnigheid en rapport. De stijlen onderscheiden zich in woordgebruik, lichaamshouding en tonaliteit.
De 5 Satir categorieën / stijlen
De Verzoener / De Placator
De Verzoener is sterk gericht op de ander met als doel boosheid voorkomen. Wat jij ook wilt, ik zal je altijd steunen. Gebruikt woorden als: “alsjeblieft”, “please”, “alles wat jij wilt is goed”. De Placator wil mensen blij maken, verontschuldigd zich, staat met de handpalmen open, beetje hulpeloos, stem klinkt huilerig, hoofd omhoog gericht. Straalt uit: ik heb je nodig.
De Beschuldiger / De Blamer
De Beschuldiger heeft een houding van: ik ben de baas hier, jij doet het fout. Ik keur jouw gedrag af. Hij gedraagt zich als dictator. Legt de oorzaak (van zichzelf slecht voelen) buiten zichzelf. Wijst met zijn vinger en leunt in een positie voorover. “Waarom moet jij nou toch altijd weer….”, “Waarom kun je niet normaal doen…”. De Blamer heeft een luide stem, fronsend gezicht en spreekt in “niet” (wat er niet goed is).
De Beredeneerder / De Computer
De Beredeneerder spreekt als een observator over zaken en blijft zelf buiten schot. Hij/zij is zeer correct en redelijk en laat op geen enkele manier gevoel zien. De computer weet het allemaal te vertellen met een monotone stem. Hij /zij gaat voor logica. Met een rechte/stijve houding gebruikt de computer moeilijke woorden zonder emoties te tonen. Maakt over het algemeen weinig oogcontact, kijkt recht vooruit/omhoog.
De Afleider / De Distractor
De Afleider doet vaak irrelevantie dingen, spreekt niet “to the point” en leidt graag af van het onderwerp. Afleiders zijn dol op grapjes en verhalen om het luchtig te houden. “Wat je zegt doet me denken aan mijn tante… bla bla bla…” Distractors hebben een gebogen of gehoekte lichaams¬houding (hoofd schuinhouden/op één been staan). Humor wordt ook op ongelukkige momenten gebruikt.
De Leveler / De Neutrale getuige
De Leveler (neutrale getuige) spreekt met gelijkmatige bewegingen op een rustige, maar tevens flexibele wijze. Hij heeft gevoel van eigenwaarde, komt geloofwaardig over en straalt vertrouwen uit. Hij is congruent, integer en in rapport met de ander(en). Kan zich verontschuldigen zonder zichzelf onderuit te halen. Kan een grap maken en spanning verlichten zonder zichzelf te verliezen. Staat op twee benen en gebruikt beide handen tijdens uitleg wat de congruentie vergroot. De leveler-rol brengt ons in fair witness. Vanuit deze neutrale positie kunnen we ervoor kiezen om in het belang van de cliënt een Satir-type te kiezen.
Functioneel een Satir stijl kiezen
Wanneer we boos worden (Blamer), dan overkomt ons dat. We worden getriggerd en komen uit onze comfortzone. Wanneer we bewust de Blamer als rol kiezen, dan is het een patroon wat ontstaat uit fair witness en blijven we in onze comfortzone. We zijn dan niet echt boos.
Wij gebruiken deze typen allemaal, bewust of onbewust. Kinderen zijn vaak een meester in het spelen met rollen om iets gedaan te krijgen bij hun ouders. Volwassenen zitten veelal vast in een of twee rollen, datgene wat we meestal doen. Door ons bewust te worden van de typen die we onbewust hanteren kunnen we ervoor kiezen om onze rol te veranderen (patroon doorbreken) en een rol kiezen wanneer het functioneel is om die hanteren.