Sociale intelligentie is rapport, en ook jij kunt dit leren!

Sociale intelligentie ontwikkelen heeft veel te maken met het leren maken van rapport. En ook jij kunt dit leren.

Het bekende NLP-begrip rapport is in de wetenschap regelmatig onderzocht. Zo zegt Robert Rosenthal, een professor in de psychologie, er het volgende over:

Rapport bestaat alleen tussen mensen: het is er zodra we ons in een contact plezierig, betrokken en op ons gemak voelen. Maar het belang van rapport stijgt uit boven dat van een paar vluchtige aangename momenten. Wanneer mensen rapport voelen, zijn ze gezamenlijk creatiever en efficiënter in hun besluitvorming, of het nu gaat om een echtpaar dat de vakantieroute plant of om topmanagement dat een zakelijke strategie uitzet[1].

Rapport geeft een goed gevoel en genereert een harmonieuze gloed van gelegenheid, een gevoel van vriendelijkheid waarbij iedereen de warmte, het begrip en de oprechtheid van de ander voelt. Deze wederzijdse gevoelens van sympathie versterken de onderlinge band, ook al is die maar heel tijdelijk. Sociaal intelligente mensen kunnen deze band (on) bewust creëren.

Rapport bevat 3 elementen

Rapport, zo heeft Robert Rosenthal ontdekt, bevat 3 elementen: wederzijdse aandacht, gemeenschappelijke positieve gevoelens en een goed gecoördineerd non-verbaal samenspel. Wanneer deze drie factoren tegelijkertijd ontstaan, genereren we rapport.

1. Wederzijdse aandacht

Wederzijdse aandacht: wanneer 2 mensen aandacht besteden aan wat de ander zegt en doet, roepen ze een gevoel op van onderlinge belangstelling, een gezamenlijke focus die werkt als perceptuele lijm. Deze wederzijdse aandacht bevordert het ontstaan van gemeenschappelijke gevoelens. Er ontstaat een wederzijdse empathie: beide partners ervaren dat ze ervaren worden. Dit is hoe je je voelt in gesprek met iemand die rapport met je hebt. De ander is met al zijn/haar aandacht aanwezig. Hierin verschilt sociale ongedwongenheid van volledig rapport: bij sociale ongedwongenheid voelen we op ons gemak, maar we hebben niet het gevoel dat de ander zich afstemt op onze gevoelens. Rosenthal citeert een onderzoek waarbij mensen in paren werden opgesplitst. Een van de twee werkte samen met de onderzoekers en had voor de gelegenheid een vinger in het verband, alsof hij zich pijnlijk verwond had. Op een gegeven moment deed hij alsof hij zijn vinger opnieuw bezeerde. Wie het vermeende slachtoffer op dat moment in de ogen keek, vertrok zijn gezicht en bootste de pijnlijke uitdrukking na. Maar wie niet naar het slachtoffer keek, vertrok zijn gezicht veel minder snel, zelfs wanneer hij zich bewust was van de pijn van de ander. Als onze aandacht verdeeld is sluiten we ons meer af, waardoor we cruciale details over het hoofd zien, met name emotionele. Oogcontact maakt ons ontvankelijk voor empathie.

2. Een positief gevoel

Een positief gevoel: dit wordt vooral opgeroepen door de stem en de gezichtsuitdrukking. Wanneer we werken aan een positieve sfeer, leggen de non-verbale boodschappen die we uitzenden vaak meer gewicht in de schaal dan wat we zeggen. Zo bleek uit een experiment dat mensen die hun vriendelijk kijkende manager op warme toon kritische feedback kregen, zich positief voelden over de interactie.

3. Coördinatie of synchronie

Coördinatie of synchronie: We coördineren vooral via subtiele non-verbale kanalen, zoals het tempo en de timing van een gesprek, en de bewegingen van ons lichaam. Mensen die rapport voelen, zijn geanimeerd en laten hun emoties duidelijk zien. Hun spontane, directe ontvankelijkheid lijkt tot in details georkestreerd, alsof het vraag-en-antwoordspel van de interactie doelbewust is gepland. Ogen ontmoeten elkaar en lichamen zoeken toenadering, stoelen worden bij elkaar geschoven en zelfs neuzen komen dichterbij dan in een gesprek gebruikelijk is. Als er een stilte valt, is dat niet vervelend. Bij een gebrek aan coördinatie wordt een gesprek oncomfortabel. Reacties zijn slecht getimed en er vallen ongemakkelijke stiltes. Mensen worden nerveus of klappen dicht. Rapport is niet mogelijk.

 

[1] Lees over de ingredienten van rapport Linda Tickle –Degnan en Robert Rosenthal, ‘The nature of rapport and its Nonverbal Correlates’ Psychological Inquiry 1, nummer 4 (1990), pp. 285-93